آیا نهم ربیع روز قتل خلیفه دوم است؟
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام
این متن بدنبال دفاع از خلیفه دوم نیست؛ بلکه هدف رفع یک داستان تخیلی در بین شیعیان است.
تاریخ دقیق قتل عُمَر بن خطاب به دست ابولولو:
طبق منابع تاریخی شیعه و سنی، عمر بن الخطاب (خلیفه دوم) در بیست و ششم ذی الحجه ترور شد و بعد از حدود سه روز درگذشت. بنابراین وی در آخر ذی‌حجه یا اول محرم درگذشته است.
این مطلب را همه‌ی مورخان اعم از شیعه و سنی در آثار خود آورده اند. بنابراین اقلیت قلیلی که در نهم ربیع الاول مراسم عمرکشان (عید الزهرا یا فرحة الزهراء) برگزار می‌کنند اساسا حدود هفتاد روز تأخیر می‌کنند و کارشان حتی اگر توجیه شرعی و عقلی دشته باشد، دستکم از نظر تاریخی دچار اشکال است.
برای اطمینان میتوانید به منابع تاریخی زیر مراجعه فرمایید که همگی آخر ذی‌الحجه را به عنوان تاریخ قتل عُمَر بیان کرده‌اند:
منابع تاریخی شیعه یا متمایل به تشیع:
- تاریخ الیعقوبى، یعقوبی، جلد 2، صفحه 159، قرن سوم، مولف آن شیعه است. همچنین تاریخ یعقوبى - ترجمه فارسی آیتی، جلد 2، صفحه 49
- التنبیه و الإشراف، مسعودی، صفحه 250، قرن چهارم، مؤلف آن شیعه یا متمایل به تشیع است.
- مروج الذهب، مسعودی، جلد 2، صفحه 304 و 321، قرن چهارم، مولف آن شیعه یا متمایل به شیعه است.
- الفتوح، ابن اعثم کوفی، جلد 2، صفحه 323، قرن چهارم، مولف متمایل به تشیع است.
- مَسارّ الشیعه، صفحه 42، مؤلف: شیخ مفید (ره) پیشوای بزرگ شیعیان در اوایل قرن پنجم که خوشبختانه نسخه خطی اصلی این کتاب با دستخط مؤلف موجود است. در این کتاب نیز مرگ عمر در ذی‌حجه ذکر شده است. می‌دانیم که شیخ مفید(ره) از نظر عظمت علمی و تقوایی در حد عالی هستند تا جایی که برخی بر این باورند که به دریافت توقیع (نامه) از امام عصر (عج) مشرف شده‌اند.
برخی دیگر از منابع تاریخی:
- الإمامة و السیاسة، مولف ناشناس، جلد 1 صفحه 39، قرن سوم، مذهب مولف: نامعلوم
- المعارف، ابن قتیبه، صفحه 183، قرن سوم، مذهب مولف: سُنی
- أنساب الأشراف، بلاذری، جلد 10، صفحه 417، قرن: سوم، مذهبِ مولف: سنی
- الطبقات الکبرى، محمد بن سعد، جلد 3، صفحه 258، قرن سوم، مذهب مولف: سنی
- تاریخ الطبری، طبری، جلد 4، صفحه 191، قرن چهارم، مذهب مولف: سنی
بد نیست بدانیم که علمای قدیم ما شیعیان درباره اینکه «عمر در ذی‌حجه کشته شده» اتفاق نظر داشته‌اند و حتی مرحوم علامه مجلسی (ره) نیز به این موضوع اذعان کرده است. [بحارالانوار، جلد 31، صفحه 118]
البته مجلسی (ره) خود سعی کرده به هر قیمت شده نهم ربیع الاول را تایید کند!! بعید نیست ایشان که در عصر صفوی می‌زیست از سوی حکومت یا جَوّ جامعه تحت فشار بوده‌اند و از این رو به روایتی که از نظر سندی ضعیف است و از نظر متن نیز با مُسَلَّمات تاریخی و روایی در تعارض است استناد کرده اند! روایتی که مجلسی به آن استناد کرده از طریق دو راوی مجهول الهویه به احمد بن اسحاق قمی (ره) منسوب شده که سند و متن آن بسیار ضیعف است.
کفعمی از ابن ادریس حِلُی (صاحب کتاب السَرائِر) نقل کرده که درباره تاریخ نهم ربیع گفته است:
"مَنْ زَعَمَ أَنَّ عُمَرَ قُتِلَ فِیهِ فَقَدْ أَخْطَأَ بِإِجْمَاعِ أَهْلِ التَّوَارِیخِ وَ السِّیَرِ"
ترجمه: «هر کس بپندارد عمر در نهم ربیع کشته شده به اجماع صاحبان کتب تاریخ و سیره در اشتباه است».
سپس خود کفعمی تاریخ ذی‌حجه را صحیح دانسته می‌افزاید: «الإجماعُ حاصلٌ مِن الشیعةِ و أهلِ السنّةِ على ذلک» یعنی «شیعه و سنی بر این موضوع اتفاق نظر دارند» کفعمی، مصباح الکفعمی = جنة الأمان الواقیة، صفحه 511 و مجلسی، بحارالانوار، جلد 31، صفحه 119
منبع [مباهله قرن 21]
